Als omgevingsmanager ben je hét aanspreekpunt voor belanghebbenden in de omgeving van een project in uitvoering. Dit zijn vooral bewoners, maar ook ondernemers, verenigingen en niet te vergeten: scholen! Of het nu gaat om een basisschool, een middelbare school of een ander soort onderwijsinstelling: een hindervrije en veilige omgeving is prioriteit. De oplossing? Een veiligheidsles! Geluidsoverlast tijdens toetsen, bouwverkeer dat fietsende scholieren kruist, buiten spelende kinderen die onbewust in de dode hoek van een vrachtwagen gaan staan… Al deze dingen wil je tijdens je project voorkomen. Het is dan ook in de eerste plaats belangrijk om tijdige en duidelijke afspraken te maken met scholen, bijvoorbeeld over de tijdstippen waarop vrachtwagens door de straat rijden of de dagen waarop geluidsintensieve werkzaamheden plaatsvinden. Maar ook het attenderen van de scholieren op de gevaren van bouwverkeer en het bestaan van de dode hoek zijn essentiële stappen in het veilig verloop van je project. Het aanbieden van veiligheidslessen op (basis)scholen in het omgevingsmanagement draagt bij aan de verkeersveiligheid van schoolgaande kinderen in de omgeving. Bovendien is dit een leuke en interessante ervaring voor kinderen: een kijkje op en bij de bouwplaats krijg je niet elke dag!

Wat houdt een veiligheidsles precies in?

Hoe je invulling geeft aan een veiligheidsles, verschilt per project. Dit verschilt per type materieel dat wordt gebruikt, type transporten, de omvang van het project en overige verkeersdrukte in het gebied. Bij een reconstructieproject in een woonwijk waar zich één of twee basisscholen bevinden, ligt de nadruk bijvoorbeeld op het veilig kruisen van bouwverkeer en rekening houden met de dode hoek van (grote) voertuigen.

Opbouw van een veiligheidsles

Een veiligheidsles begint meestal met een presentatie voor de klas, waarbij je als omgevingsmanager kort het project introduceert en in grote lijnen vertelt wat voor werkzaamheden er buiten worden uitgevoerd. Deze introductie pas je natuurlijk aan op de leeftijden van de leerlingen. In de kleuterklas leg je bijvoorbeeld een link met Bob de Bouwer en bij hogere groepen kan je ingaan op de werking van een riool. Vaak hebben kinderen nog geen idee waar die buizen onder de grond voor zijn bedoeld. Tijdens de les is het belangrijk dat er genoeg gelegenheid is voor de kinderen om vragen te stellen, of om zelf te vertellen wat ze al weten over het onderwerp als ze dat leuk vinden. Vanuit de achtergrond van het project kan je gemakkelijk een opstapje maken naar de specifieke veiligheidsknelpunten die dit project met zich meebrengt.

Hoe leg je spelenderwijs uit wat het ‘dode hoek’-principe is?

In de meeste veiligheidslessen komt het principe van de dode hoek aan bod. Om de les leuk en interactief te maken, wat voor basisscholieren vaak belangrijk is om hun aandacht erbij te houden, vraag je eerst aan de kinderen wat ze allemaal al weten over de dode hoek. Veel scholieren zijn hier wellicht al mee bekend, maar er zijn ook altijd scholieren die nog nooit van de term ‘dode hoek’ hebben gehoord. Vooral voor die kinderen is het belangrijk om uitgebreid bij het principe stil te staan en de dode hoek ook te illustreren aan de hand van foto’s en illustraties. Hoewel het per leeftijdsgroep en per persoon verschilt, zijn kinderen over het algemeen meer beeldend dan tekstueel ingesteld en nemen zij het principe van de dode hoek op deze manier vaak beter in zich op. Ook het principe ‘zie-jij-mij-zie-ik-jou’ is goed om te vertellen in je verhaal. Vooral voor de onderbouw, waarvoor een dode hoek wat lastig is, is dit veiligheidsprincipe goed te begrijpen én toe te passen. Na afloop van de presentatie is het tijd om naar buiten te gaan, het leukste onderdeel van de les. Onder begeleiding van de omgevingsmanager, de juf/meester en een vrachtwagenchauffeur, laat je de kinderen één voor één achter het stuur van de geparkeerde vrachtwagen zitten. De andere kinderen krijgen dan de taak om met pionnen het gebied rondom de vrachtwagen uit te zetten, op plekken waarvan het vanaf de bestuurdersstoel niet is te zien: de dode hoek. Vooral voor oudere kinderen is dit een leuke opdracht. De onderbouw is vaak al zo onder de indruk van de vrachtwagen, dat het soms lastig is om inhoudelijk nog op de dode hoek in te gaan. Maar ook voor hen is het een goede ervaring om zelf op de plek van de chauffeur te zitten en te merken hoeveel plekken rondom de vrachtwagen niet zichtbaar zijn voor de chauffeur. De ervaring leert dat veel kinderen hier heel enthousiast over zijn; tijdens veiligheidslessen in Beverwijk in de zomer van 2019 stonden hele groepen kinderen in de rij om even achter het stuur te mogen zitten!

Hoe bereid je een veiligheidsles voor?

Het voorbereiden van de veiligheidslessen doe je in goed overleg met de directie van de school. Vaak is het voor de directeur of directrice prettig om vooraf kennis te maken met de omgevingsmanager. Tijdens dit kennismakingsgesprek spreken de omgevingsmanager en de directie onderling af welke onderwerpen er behandeld worden tijdens de les, hoe de les wordt opgebouwd, in welke klassen de les wordt gegeven, welke data geschikt zijn en hoeveel tijd er beschikbaar is. Daarnaast stem je af waar de vrachtwagen het beste geparkeerd kan worden.

Verder gaan dan een veiligheidsles?

Naast het behouden van een veilige omgeving voor de kinderen, is een bouwproject voor kinderen ook gewoon reuze interessant. Het gebeurt niet vaak dat er naast de school zoveel machines en mensen aan het werk zijn.

Als omgevingsmanager kan je de veiligheidsles ook uitbreiden met een rondje langs de bouwplaats, een materialenbingo voor oudere klassen of, na een uitleg in de klas, buiten laten zien hoe ondergrondse infrastructuur is opgebouwd en echt werkt. Gegarandeerd dat de helft van de klas na een ronde bij het project hierna graag bouwvakker wil worden!